İletişimde engeller ve türlerine bakmadan evvel, iletişim hakkında genel bir bilgi sahibi olmamız gerekir.
İletişim, en kısa tabiri ile insanların birbirlerine görüşlerini ve düşüncelerini ayrıca bilgilerini aktarmalarıdır. İletişimin tek unsuru konuşmak değildir. Bunun yanında harfler, eylemler ve semboller de iletişim amaçlı kullanılabilir.
İletişimi sağlayan iki taraf vardır. Gönderici ve alıcı. İletişim kurmak her zaman kolay olmayabilir. Yani ikili ya da çoklu iletişimlerde bazı zamanlarda engeller olabilir. Bu engeller;
- Kişisel
- Anlamsal
- Psikolojik
- Örgütsel olarak 4 şekilde görülmektedir.
İletişimde Engeller ve Türleri
Kişisel Engeller
Kişisel engeller, iletişim sürecinde bir engel olarak gönderici-alıcı ve kişisel hareket faktörleri ile ilgilidir. Bu faktörler, bir kişinin iletişim kurma yeteneğini engelleyen yaşam deneyimlerini, duyguları, tutumları ve davranışları içerir.
En yaygın kişisel engeller şunlardır.
Dinleme Becerilerinin Eksikliği
Alıcı sadece kulağıyla dinleyip aklını kullanmadığında, iletişim sürecinin etkinliği bozulur. Çoğunlukla alıcı, dinlemek istediğini dinler ve bilginin diğer yönlerine dikkat etmez, böylece etkili iletişimi engelleme görevi görür.
Seçici Dikkat
Bu sorun, kişi sabırsız olduğunda ve amacını her şeyden önce ortaya koyduğunda, ortaya çıkmaktadır. Bilginin sadece kendisine yardımcı olan, amacını gerçekleştiren ve diğer tüm yönleri görmezden gelen kısmına kulak verir.
Bilgi Eksikliği
Gönderen ve alıcının konu hakkında daha az bilgisi varsa, iletişim süreci zarar görmektedir.
Kelime Dağarcığı Eksikliği
Genellikle, mesajı gönderen kişinin, alıcının doğru bir şekilde kavraması zor olan bazı kelimeleri kullandığında ortaya çıkan iletişim sorunudur.
Örgütsel bağlamda, hem üstlerin hem de astların etkili bir şekilde iletişim kurmalarını engelleyen kişisel engelleri vardır. Bu engeller;
Organizasyondaki Üstler İle İlgili Engeller
Astlara Daha Az İnanç
Genellikle, üstler astlara güven duymaz ve bu nedenle, ilgili bilgileri saklama kapasiteleri konusunda şüphe duyar. Astların önerilerini ve tavsiyelerini kasıtlı olarak görmezden gelirler ve daha fazla iletişim kurmaları için cesaretlerini kırarlar. Bu, çalışanların moralini düşürür ve iletişim sürecini engeller.
Otoriteye Meydan Okuma Korkusu
Üstlerin kafasında, otoritelerine uygun hareket etmezlerse, alt kademelere indirilecekleri korkusu vardır. Ve böylece seviyelerini korumak için fikirlerini başkalarına iletmeyerek zayıflıklarını kasıtlı olarak gizlerler.
Organizasyondaki Astlarla İlgili Engeller
Teşvik Eksikliği
Genellikle astlar, teşvik kazanma amacıyla önerilerini ve tavsiyelerini verirler. Teşvikler, astları öneride bulunmaya motive etmek, önerilerini organizasyonun başarısı için önemli olduğunu kabul etmek için verilir. Teşvik eksikliği varsa, astın iletişim kurma olasılığı yoktur. Bu nedenle iletişim süreci olumsuz etkilenir.
Üstler ile İletişim kurma İsteksizliği
Astlar, genellikle olumsuz nitelikte olan ve olumsuz bir etkiye sahip olabilecek bilgileri gizlemek amacıyla üstleriyle iletişim kurmazlar. Astın, üstünü bilgilendirmesi gerekiyorsa, bilgileri olumsuz bir etkisi olmayacak şekilde değiştirir. Böylelikle, bilgiyi gerçek haliyle sağlamayarak iletişim süreci yumuşatılır.
Bu nedenle, kişiden kişiye değişen, iletişimi büyük ölçüde etkileyen ve iletişimin amaçlanan amacını engelleyebilecek birkaç kişisel faktör vardır.
İletişimde Engeller- Anlamsal Engeller
Anlamsal engeller genellikle bilgi basit dilde olmadığında ve birden çok anlamı olan kelimeleri veya sembolleri içerdiğinde ortaya çıkar. Ana dil engelleri şunlardır.
Kötü İfade
Mesaj, doğru bir şekilde formüle edilmemiştir ve kullanılan dil o kadar zordur ki alıcı tarafından yanlış anlaşılabilir. Yanlış kelimelerin seçilmesi, cümlelerin doğru sıralanmaması kelimelerin veya cümlelerin sık sık tekrarlanması durumunda mesajın kötü ifade edildiği söylenir.
Kötü ifade edilen mesajlar, düzeltme ve açıklama gerektirdiği için çok fazla zaman harcanır ve arıca mesajların etkisi azalır.
Semboller veya Farklı Anlamlara Sahip Kelimeler
Farklı anlamlar taşıyan birkaç kelime vardır ve çoğu zaman insanlar bu kelimelerle karıştırılır ve eğitimsel ve sosyal geçmişlerindeki farklılık nedeniyle bunları farklı şekilde yorumlar.
Hatalı Çeviri
Bazen gönderen, alıcının anlama düzeyinden bağımsız olarak mesajı kendine anlayış düzeyine göre çevirir. Örneğin, bir yönetici üstlerinden ve astlarından bilgi toplayarak, aynı bilgileri tüm çalışanlarına, üstlerin anlayış düzeyine göre tercüme etmiş ve bu da mesajın yanlış yorumlanmasına neden olmuştur.
Bu nedenle, amaçlanan bir cevabın olması için mesajın çalışanların anlayış düzeylerine göre şekillendirilmesi gerekmektedir.
Açıklanamayan Varsayımlar
Bazen gönderen, alıcının bilmesi gerektiğini düşündüğü belirli şeyler hakkında varsayımlar yaratır ve yalnızca konuya odaklanır. Ancak özel bir mesaj olması durumunda, varsayımlar belirsiz ve alıcı tarafından bilinmiyorsa, iletişim olumsuz yönde etkilenebilir.
Gösterimler ve Anlamlar
Anlam, kelimenin gerçek anlamını ifade eder, sadece nesnenin adını gösterir ve herhangi bir olumsuz ya da olumlu niteliği ifade etmez. Engel ise, gönderen ve alıcının mesajda kullanılan kelimenin farklı bir tanım ve anmalını kullanması nedeniyle ortaya çıkar.
Sözcüğün ima edilen anmalı ise, kişisel tepkileri ve nitel yargıları uyandıran çağrışım olarak adlandırılır. İnsanlar farklı soyut durumlarda, bağlamlarda, duygularda vb. farklı anlamlar taşıyan sözcükler kullandıklarında çağrışım engelleri ortaya çıkar.
Örneğin, güven ve güzel kelimeleri olumlu bir çağrışıma sahiptir, ancak içinde bulunduğu duruma bağlı olarak herhangi bir anlam taşıyabilir ve kullanılabilir.
Teknik Jargonlar
Mühendisler, üretim müdürleri, bilişim teknolojisi yöneticileri gibi teknik gruplarda çalışan kişiler, iletişimlerinde, meslekten olmayanların anlaması zor olan teknik jargonları kullanırlar. Bu nedenle, iletişimde teknik jargonların kullanılması bir engel oluşturabilir.
Böylece anlamsal engeller, bilginin yanlış anlaşılmasına yani amaçlandığı iletişimin amacının bozulmasına nadan olur.
İletişimde Psikolojik Engeller
Psikolojik yani duygusal engeller, psikolojik durumuna derinden iletişim kurma yeteneği etkilediği bir kişinin görüşleri, tutum, durum bilinci ve duygularını ifade etmektedir. İletişim büyük ölçüde kuşunun zihinsel durumuna bağlıdır.
Eğer kişi zihinsel veya duygusal olarak sağlam değilse, o zaman gönderen veya bir alıcı olarak etkili bir şekilde iletişim kuramaz. Baslıca psikolojik engel türleri şunlardır.
Dikkat Eksikliği
Kişi, başka şeylerle meşgul olduğunda ve diğer kişinin ne konuştuğunu dikkatlice dinlemediğinde, iletişimde psikolojik engeller ortaya çıkar. Kişi başkalarını dinlemediğinde mesajı amaçlandığı gibi almayacak ve uygun geri bildirim de vermeyecektir.
Erken Değerlendirme
Çoğu kişi, bilginin tüm yönlerini dikkate almadan doğrudan sonuçlara atlama ve yargılara varma eğilimindedir. Bu, genellikle sabırsız olan ve seçici bir dinlemeye başvuran kişiler tarafından yapılır. Bilginin bu erken değerlendirilmesi, etkili iletişim için bir engel görevi görerek mesaj göndericinin moralini düşürür.
Zayıf Tutma
Tutma, bir beynin hafızadaki şeyleri saklama veya saklama kapasitesini ifade eder. Beynin karşılaştığı tüm bilgileri saklamaz. Aslında sadece gelecekte yardımcı olacağını düşündüğünü tutar. Bu nedenle, saklama sürecinde bilgilerin çoğu kaybolur ve bu etkili iletişim için bir engel görevi görür.
İletim Kaybı
Aktarım yoluyla kayıp, bilgi alışverişi eline geçtiğinde güvenilirliğini azaltır. Çoğu zaman insanların bilgiyi dikkatsizce ele aldıkları ve gerçeğinin bir kısmını kaybetmiş bilgileri ilettikleri sözlü iletişim durumunda görülür. Bu nedenle, başkalarına iletilen uygunsuz ve bilgi eksikliği iletişim sürecinde bir engel görevi görür.
Güvensizlik
Etkili bir iletişime sahip olmak için, her iki iletişimcinin ( gönderen ve alıcı) birbirine güvenmesi gerekir. Her iki taraf arasında güven eksikliği olması durumunda, mesajdan olumsuz bir anlam çıkartma eğiliminde olacaklar ve genellikle ileteni görmezden gelecekler.
Alıcının güveni yoksa gönderen tarafından söylenenleri dinlemeyecek ve bu anlamsız bir iletişimle sonuçlanacaktır.
Duygular
İletişim, bir kişinin duygularından büyük ölçüde etkilenir. Bu kişi iyi bir mizaçta değilse, o zaman söylenenleri doğru bir şekilde dinlemez ve göndereni rahatsız eden şeyler söyleyebilir. Öfke, gerginlik, kafa karışıklığı, huzursuzluk vb. gibi diğer birçok duygu iletişim sürecini etkiler.
Bu nedenle, her insanın, farklı iletişim biçimlerini kolaylaştıran çeşitli duygular, inançlar, algılar, görüşler ve düşüncelerden oluşan benzersiz bir zihni vardır.
İletişimde Engeller- Örgütsel Engeller
Örgütsel engeller, bir örgütün ticari başarısızlıkla sonuçlanabilen, çalışanlar arasında bilgi akışı sırasındaki engelleri ifade eder.
Başlıca örgütsel engeller şunlardır.
Örgütsel Kurallar ve Politikalar
Çoğu zaman kuruluşlar hangi mesaj, ortam ve iletişim tarzının seçilmesi gerektiğine ilişkin kurala sahiptir. Ve katı kurallar nedeniyle çalışanlar herhangi bir mesaj göndermekten kaçınırlar.
Benzer şekilde organizasyon politikası, çalışanlar arasındaki ilişkiyi ve organizasyondaki konumlarını koruyarak birbirleri ile iletişim kurma biçimlerini tanımlar.
Örneğin şirket politikası olarak tüm iletişimin yazılı olarak yapılması gerekiyorsa, o zaman küçük bir mesaj için bile kullanılan ortam yazılı olmalıdır. Bu da mesajın iletilmesinde gecikmeye yol açar ve dolayısıyla karar verme süreci gecikebilir.
Organizasyondaki Statü veya Hiyerarşik Pozisyonlar
Her organizasyonda, çalışanlar organizasyon seviyelerine göre birkaç kategoriye ayrılır. Hiyerarşinin üst kademelerini işgal eden insanlar, alt kademedekilerden daha üstündür ve bu nedenle aralarındaki iletişin resmi olacaktır.
Bu resmi iletişim, genellikle etkili iletişimin önünde bir engel görev görebilir. Örneğin; alt kademe çalışan, hatalı veya yanlış mesaj göndermekten korktuğu için amirine mesaj göndermede isteksiz olabilir.
Organizasyonel Tesisler
Organizasyonel tesisler, iletişimi kolaylaştırmak için çalışanlara sağlanan telefon, kırtasiye, tercüman vb. hizmetlerdir. Bu imkânlar çalışanlara yeterince sunulduğunda, iletişim zamanında, doğru ve ihtiyaca uygun olduğu belirtilmiştir. Bu tesislerin yokluğunda iletişim olumsuz etkilenebilir.
Karmaşık Organizasyon Yapısı
Organizasyonda daha fazla sayıda yönetim seviyesi varsa iletişim etkilenir. Daha fazla seviyeyle iletişim gecikir ve istenen alıcıya ulaşmadan önce değişebilir. Bu nedenle, iletişim, herhangi bir firmanın başarısında anahtar faktördür ve iletişimin, çalışanlar birbiriyle etkileşime girdiklerinde etkili olduğu söylenir.
Bu da hem kendisinin hem de organizasyonun genel gelişimiyle sonuçlanır. İletişimde engeller ortadan kalktığında, işletme daha sağlıklı yürütülür.
[…] İletişimde Engeller ve Türleri Nelerdir? […]
[…] Siyah Çay ve Bilmediğimiz 11 Faydası […]